INTERAKSI ANTARA TAMADUN

Pengenalan

Setiap tamaddun yang muncul mempunyai sifat-sifat, pencapaian serta keunikan yang tersendiri.  Namun demikian ada juga tamaddun yang tertutup dan tidak menerima pengaruh luar, namum masih juga berkembang dan berjaya membentuk serta menemui kemajuan tamaddun itu. Interaksi antara tamaddun akan memberi bebesapa kesan dalam tamaddun berkenaan samada kesan negative atau kesan positif. Kewujudan interaksi ini kerana semua tamaddun mengamalkan sikap tolaransi yang tinggi serta saling hormat menghormati sesama tamaddun.  Sifat-sifat yang baik itu akan membuka ruang percambahan fikiran dan budaya serta memperkayakan lagi tamaddun berkenaan dalam pelabagai aspek kemajuan. 

 

Kesan Positif

Semasa kemunculan Islam di tanah Arab, berlaku interaksi antara Yahudi dengan Kristian. Interaksi ini telah mewujudkan kesan positif, sebagai contoh dalam Perlembagaan Madinah ( Shahifah Madinah ) yang digubal oleh Nabi Muhamad saw  telah memberi hak-hak dan perlindungan kepada penganut agama Yahudi dan Kristian.  Mereka telah diberi hak dan kebebasan untuk mengamalkan amalan tuntutan agama masing-masing tanpa sebarang gangguan daripada masyarakat sekitarnya, baik dari Rasulullah saw atau umat Islam lainnya. Hal yang sama telah diikuti oleh pemerintah-pemerintah Islam zaman Khulafa al-Rasyidin, Bani Umayyah, Abbasiyah, Uthmaniyah dan kerajaan-kerajaan Islam di India.

Malah dalam beberapa buah kerajaan Islam, individu-individu Yahudi dan Kristian telah mendapat kedudukan tinggi dalam pentadbiran, contohnya dalam kerajaan Abbasiyah, tokoh-tokoh intelektual Yahudi dan Kristian telah memberikan sumbangan mereka dalam penterjemahan buku-buku Greek ke dalam bahasa Arab. Begitu juga di Andalusia (Sepanyol), muncul ramai penulis dan ahli intelektual dari kalangan individu-individu Yahudi dan Kristian.

Interaksi antara Tamadun India dengan Tamadun China telah memberi kesan positif kepada kedua-dua tamadun. Agama Buddha disebarkan ke negeri China melalui interaksi ini. Di samping itu terdapat kemahiran-kemahiran lain yang diperkembangkan, contohnya teknologi membuat gula daripada tebu dari India telah diperkembangkan kepada orang-orang China. Bidang astronomi India turut diperkembangkan di China oleh ahli-ahli astronomi India. Beberapa perbendaharaan kata bahasa Pali dan Sanskrit turut mempengaruhi kesusasteraan China. Kesan positif kepada Tamadun India ialah berkembangnya teknologi membuat kertas, bahan letupan dan pengunaan kompas dari Tamadun China ke dalam Tamadun India. Interaksi antara Tamadun India dan China berlaku secara aman melalui hubungan perdagangan dan keagamaan.

Antara interaksi Tamadun Islam dan China yang turut memperlihatkan kesan positif ialah proses interaksi secara aman iaitu melalui perdagangan. Pedagang-pedagang Arab dan Parsi memainkan peranan penting dalam interaksi ini Hasil daripada interaksi ini terdapat komuniti Arab-Islam yang menetap di China. Berlaku perkahwinan campur antara pedagang-pedagang ini dengan wanita-wanita tempatan. Semasa zaman pemerintahan dinasti-dinasti Tang, Sung, Yuan dan Ming, telah muncul beberapa orang tokoh Islam yang memainkan peranan penting dalam pentadbiran.

Kesan penting yang terhasil daripada interaksi ini ialah penyebaran agama Islam di negeri China yang akhirnya mewujudkan komuniti Islam tempatan China. Perkembangan seterusnya menyebabkan munculnya cendiakawan-cendiakawan Islam tempatan yang mahsyur seperti Liu Zhi dan Mha Zhu. Cendiakawan-cendiakawan tempatan ini telah mencari keselarian ajaran-ajaran etika dan nilai Islam dengan Konfusianisme. Konsep-konsep hubungan keluarga, ketaatan kepada kedua ibu bapa dan raja dan nilai-nilai moral yang terdapat dalam ajaran Konfusianisme telah dijadikan landasan untuk memperkenalkan agama Islam kepada masyarakat China. Kesejajaran inilah yang menyebabkan ajaran Islam tidak mendapat tentangan daripada ahli-ahli falsafah Konfusianisme seperti yang dihadapi oleh ajaran agama Buddha. Disamping itu interaksi ini turut menemukan seni bina Arab-Islam dengan seni bina China contohnya dalam bentuk masjid-masjid di China hari ini.

Hubungan antara Tamadun Islam dengan Tamadun Melayu telah meninggalkan kesan yang amat ketara. Interaksi antara kedua-dua tamadun ini berlaku secara aman iaitu melalui perdagangan. Namun demikian kedatangan pengaruh Islam di Asia Tenggara ataupun khususnya ke Kepulauan Melayu dikatakan dari tiga kawasan yang berbeza iaitu dari Arab dan Parsi, dari India dan China. Teori-teori ini telah diperbincangkan dengan hangat dan beberapa bukti yang berkaitan telah dikemukakan oleh pendokong-pendokongnya bagi meyokong pendapat mereka. Namun apa yang lebih penting bagi kita ialah kesan yang didapati daripada hubungan ini. Interaksi antara Tamadun Islam dengan Tamadun Melayu telah melahirkan beberapa kesan positifyang penting.

Kesan yang paling menonjol ialah tersebarnya agama Islam di Kepulauan Melayu serta munculnya kerajaan-kerajaan Islam tempatan di Pasai, Melaka, Aceh, Johor-Riau, Brunei, Patani, Sulu, Banten, Demak, Tuban, Mataram dan lain-lain lagi. Tamadun Islam telah mengubah pandangan hidup orang-orang Melayu. la juga turut membawa tulisan Jawi yang berperanan penting dalam perkembangan ilmu pengetahuan di Kepulauan Melayu. Kesan positif boleh juga dilihat pengaruhnya dari segi perundangan, kesusasteraan, kesenian, kebendaan seperti pakaian, makanan serta istilah-istilah Arab yang digunakan dalam bahasa Melayu.

Interaksi antara Tamadun China dengan Tamadun Melayu turut melahirkan kesan positif tetapi ia tidak melibatkan pemikiran dan falsafah sebaliknya melibatkan kemahiran dan teknologi serta kebendaan. Tamadun China membawa teknologi membuat gula dari tebu ke Kepulauan Melayu, contohnya di Jawa. Begitu juga kemahiran dalam perusahaan sutera, membuat tembikar serta pertukangan logam. Di samping itu terdapat juga beberapa jenis makanan masyarakat China yang diperkenalkan kepada masyarakat Melayu seperti tauhu, kicap, taugeh dan sebagainya. Interaksi antara Tamadun China dengan Tamadun Melayu berlaku melalui dua cara iaitu secara aman dan secara konflik peperangan. Interaksi secara aman berlaku melalui aktiviti perdagangan, emigrasi dan hubungan diplomatik, contohnya kemuncak hubungan diplomatik negeri China dengan Kepulauan Melayu ialah zaman Kesultanan Melaka. Manakala hubungan yang bercorak konflik peperangan berlaku semasa pemerintahan Dinasti Yuan / Monggol ( 1279 – 1368 Masihi ) yang pernah menyerang Myanmar ( Komboja ) dan jawa pada abad abad ke-13 Masihi.

Kesan positif daripada interaksi antara tamadun ini juga boleh dilihat pada hubungan antara Tamadun China-Jepun. Jepun telah mendapat faedah yang banyak hasil daripada hubungan ini. Tamadun China telah menyumbangkan beberapa perkara penting ke dalam Tamadun Jepun. Sumbangan yang penting ialah dari segi agama dan tulisan. Agama Buddha dari China telah dikembangkan dalam Tamadun Jepun. Ajaran-ajaran Buddha ini telah diasimilasikan dengan agama asal orang-orang Jepun iaitu agama Shinto. Walaupun asimilasi ini berlaku tetapi ia tidak mengubah identiti ajaran Buddha.

Kuil-kuil Buddha telah didirikan di Jepun. Agama Buddha telah mencapai zaman kemuncak semasa zaman Nara dan Heian. Di samping agama, tulisan adalah satu lagi kesan penting yang dibawa oleh Tamadun China ke Jepun. Tulisan China telah menjadi asas kepada pembentukan tulisan Jepun iaitu Hiragana dan Katakana. Pengaruh tulisan China telah memainkan peranan kepada perkembangan intelektual dan kesusasteraan dalam Tamadun Jepun. Di samping dua kesan positif yang penting ini, Tamadun China turut meninggalkan pengaruhnya ke atas upacara-upacara tertentu di Jepun, contohnya upacara minum teh, seni taman, serta struktur pembinaan bandar.

Ajaran falsafah Konfusianisme dari China turut diasimilasikan dalam Tamadun Jepun. Ajaran Kofusianisme yang memberi penekanan kepada institusi keluarga telah memantapkan lagi institusi keluarga Jepun. Manakala konsep mandat dari syurga telah memperkukuhkan lagi kedudukan Maharaja Jepun yang dipercayai berasal dari keturunan Dewi Amaterasu. Interaksi antara Tamadun China dengan Jepun telah berlaku secara aman dan asimilasi Tamadun China dalam Tamadun Jepun telah memperkukuhkan identiti Tamadun Jepun.

 

Kesan Negatif

Adalah tidak tepat jika dikatakan bahawa interaksi antara tamadun hanya menghasilkan kesan positif. Sebaliknya interaksi antara tamadun turut menghasilkan kesan negatif.

Di Eropah, misalnya, hubungan antara orang-orang Kristian dan Yahudi telah mengalami kemerosotan sejak awal lagi. Kesan daripada hubungan yang tidak baik ini menyebabkan berlakunya pembunuhan orang Yahudi secara beramai-ramai pada abad ke-9 dan-18 Masihi. Perkara ini berlaku akibat dari-pada faktor-faktor perbezaan agama, ketidak seimbangan ekonomi dan sosial.

Begitu juga halnya dengan hubungan orang-orang Islam dan Kristian dalam Zaman Pertengahan di Eropah. Pemerintah-pemerintah Kristian di Eropah telah bertindak melancarkan beberapa siri perang ke atas orang-orang Islam yang dikenali sebagai Perang Salib. Peperangan tersebut telah mengorbankan ramai penganut Islam danYahudi. Peperangan ini turut dicetuskan oleh faktor-faktor perbezaan agama, ekonomi dan politik.

Di India juga, hubungan antara penganut Islam dan Hindu sentiasa berada dalam keadaan tegang. Terdapat peristiwa-peristiwa di mana orang-orang Islam dibunuh dan masjid-masjid dimusnahkan oleh raja-raja India yang beragama Hindu. Keadaan yang sama juga berlaku kepada penganut-penganut agama Hindu serta kuil-kuil Hindu yang dimusnahkan oleh pemerintah-pemerintah Islam.

Contohnya raja-raja Islam dalam Kesultanan Delhi telah mengharamkan pembinaan kuil-kuil dan mengharamkan beberapa upacara-upacara keagamaan Hindu. Semasa zaman pemerintahan Moghul, Aurangzeb adalah raja Moghul yang bertindak keras terhadap penganut-penganut Hindu. Baginda telah mengharamkan pembinaan kuil-kuil yang baru, mengharamkan upacara mandi suci di Sungai Jamuna, mengharamkan upacara sati dan lain-lain lagi.

Dalam hubungan antara Tamadun India dengan Tamadun China juga kita dapat lihat wujudnya konflik terutama semasa agama Buddha mula diperkenalkan ke dalam masyarakat China semasa zaman pemerintahan Dinasti Han Timur. Kemasukan agama tersebut telah mendapat tentangan cendiakawan Konfusianisme yang amat berpengaruh dalam pentadbiran Dinasti Han. Sami-sami Buddha telah dikurung dan kuil-kuil Buddha dimusnahkan untuk menghalang perkembangan agama tersebut.

Kesan negatif turut berlaku dalam hubungan antara Tamadun Islam dengan Tamadun China. Contohnya pada tahun 751 Masihi, tentera Islam di bawah pimpinan Ziyad bin Salih telah mengalahkan angkatan perang China yang dipimpin oleh Kao Hsien-chih sedangkan pada masa tersebut kerajaan Islam Abbasiyah mempunyai hubungan diplomatik dengan kerajaan Tang di China. Permusuhan antara orang-orang Islam dengan orang-orang China juga dicetuskan oleh rasa tidak puas hati terhadap pencapaian ekonomi pihak yang bertentangan.

Contohnya pada abad ke-8 Masihi, penduduk Han di tenggara China telah mewujudkan permusuhan dengan orang-orang Islam kerana iri hati terhadap kemewahan yang dinikmati oleh orang-orang Islam yang kebanyakannya terlibat dalam aktiviti perdagangan. Pada tahun-tahun 758 Masihi dan 876 Masihi telah berlaku pemberontakan-pemberontakan yang menyebabkan ramai orang-orang Islam dibunuh dan melarikan diri dari Canton. Pemberontakan pada tahun 876 Masihi bukan sahaja bersifat anti-Islam tetapi juga anti orang asing.

Pemberontakan ini menyebabkan lebih kurang 120 000 hingga 200 000 orang asing telah dibunuh termasuk orang-orang Islam. Kesan daripada peristiwa tersebut menyebabkan ramai orang-orang Islam telah lari dari China dan berhijrah ke Asia Tenggara terutamanya di Palembang dan Kedah. Hubungan orang-orang Islam dengan penduduk tempatan China turut terjejas semasa pemerintahan Dinasti Ching yang memberi keutamaan kepada pengukuhan ajaran Konfusianiame. Orang-orang Islam mendapat layanan yang tidak adil daripada pemerintah Ching.

Rasa tidak puas hati penganut-penganut Islam disokong pula oleh perkembangan pengaruh gerakan Kaum Muda ataupun Wahabi di kalangan orang-orang China Islam. Rasa tidak puas hati orang-orang Islam telah menyebabkan berlakunya beberapa siri pemberontakan semasa pemerintahan Dinasti Ching iaitu Pemberontakan Sinkiang 1 (1756 Masihi), Pemberontakan Kansu (1781 Masihi), Pemberontakan Jehangir (1820-27 Masihi), Kebangkitan Yussof Syamsuddin (1828-31M), pemberontakan Yunan (1850-68 Masihi), Pemberontakan Shensi dan Kansu (1862 Masihi), Kebangkitan Sinkiang (1864-77 Masihi).

 

Faktor Yang Mempengaruhi Antara Tamadun

a.     Tolaransi kepimpinan

b.     Nilai

c.     Pemikiran

d.     Keinsanan

e.     Geografi

f.       Institusi

 

Interaksi Tamadun China dan India

Tamadun China dan India telah berinteraksi kira-kira pada abad ke-2 S.M. Penyebaran agamaBudhha ke China pada masa pemerintahan DInasti Han ( zaman Han Timur ) merupakan kemuncak kepada interaksi antara tamadun China dan India. Oleh kerana Buddhisme lahir dalam suasana budaya India, maka China juga telah berkongsi banyak persamaan dengan kerangka budaya masyarakat India. Persamaan dalam aspek kesusateraan, kesenian, muzik dan sebagainya. 

 

Pada peringkat awal penyebaran Buddha di China, ia sukar diterima kerana berlaku penentangan antara budaya dalam ajaran Buddha dari sudut kekeluargaan, politik,etika serta moral orang-orang China yang telah pun diresapi oleh falsafah-falsafah tempatan China terutama falsafah Konfucianisme. Agama Buddha secara beransur-ansur telah mengalami proses penyesuaian dengan tradisi budaya China namum demikian prinsip-prinsip asas ajaran Buddha tidak terjejas.

 

Selain dari penerimaan agama Buddha, kesan interaksi positif antara tamadun China dengan India ialah beberapa alat muzik dan struktur muzik India diasimilasikan dalam tamadun China.  Muzik dan tarian India telah menjadi tarian yang popular di istana dan di kalangan bangsawan China.  Semasa Dinasti Tang ( 618-907 ) teknologi membuat gula dari tebu di Tamadun India diperkembangkan di Tamadun China.

 

Manakala kesan positif interaksi tamadun yang diterima oleh India pula terdapat ciptaan-ciptaan sains dan teknologi orang China yang telah berkembang di dalam masyarakat India. Antaranya ialah teknologi pembuatan kertas, bahan letupan, percetakan, penggunaan kompas dan lain-lain.  Selain dari itu, usaha-usaha penterjemahan buku-buku  koleksi astronomi India telah diterjemahkan ke dalam bahasa China. China juga mendapatkan khidmat ahli-ahli cendiakawan India dalam bidang astronomi seperti Gautama yang telah diambil berkhidmat dalam kerajaan Dinasti Tang.  Beliau dipertanggungjawabkan memperkenalkan system calendar China yang lebih tepat daripada tahun 727 M.

 

Perkembangan dalam bidang kesusasteraan juga turut menerima kesan interkasi antara tamadun China dan India.  Kitab-kitab ajaran Buddha merupakan contoh hasil sastera yang penting.  Kewujudan pelbagai jenis puisi, cerita dongeng, kisah-kisah tauladan, kias ibarat yang berkaitan dengan Buddha telah mempengaruhi tulisan sastera China. Selain dari itu percampuran dan penyerapan bahasa Sanskrit dan Pali ke dalam bahasa China turut berlaku.  Contoh yang paling ketara ialah kemunculan pengajian fonetik di zaman Dinasti Sui adalah kesan perhubungan tamadun China dan India. Seterusnya selapas abad ke-10 M, perkembangan ini agak merosot dan lebih bersifat hubungan diplomati dan perdangan.

 

Interaksi Tamadun Islam dan China

Hubungan antara orang Arab dengan negeri China telah berlaku seawal abad ke-3 Masihi apabila dilaporkan bahawa telah ada utusan dari Parsi dihantar ke istana kerajaan Wei. Orang-orang Arab menggunakan dua laluan penting untuk ke China iaitu

·       Laluan Sutera – iaitu jalan darat yang merentasi Khurasan, Samarqand, Xinjiang hingga ke Peking

·       Jalan laut yang digunakan pada abad ke-5 Masihi merentasi laut Arab ke Benua Kecil India, Kepulauan Melayu hingga ke Canton di tenggara China.

Terdapat catatan yang menyatakan bahawa pada abad ke-5 Masihi kapal-kapal China telah sampai ke Teluk Parsi, dan pada pertengahan abad ke-7 Masihi ramai pedagang Arab  telah menetap di daerah-daerah tenggara China seperti Kwang Cho ( Canton ), Chang Chow dan Chuan Cow.

 

Hubungan perdagangan antara Arab dan China menjadi semakin rancak pada abad ke-8, dimana mereka telah mendirikan masjid-masjid di kawasan Guangzhou dan Guanzhou.  Walaupun terdapat usaha-usaha mengembang ajaran Islam di China berlaku pada abad ke-8, tetapi hanya berjaya selepas beberapa abad kemudian dengan kemunculan beberapa tokoh Muslim tempatan seperti Wang Daiyu ( 1550-1658 ), Ma Zhu ( 1640-1711) Liu Zhi ( 1660-1730) dan Ma Dexin ( 1794-1874).  Penglibatan tokoh–tokoh ini  turut mempengaruhi hasil penulisan dan usaha penterjemahan selepas mereka.

 

Buku pertama yang dihasilkan oleh penulis China Muslim ialah Zhengjiao Zhengquan yang telah diterbitkan pada tahun 1642. Penulis China banyak menggunakan konsep-konsep yang sedia ada dalam ajaran Konfusianisme bagi memperkenalkan Islam kepada masyarakat tempatan.  Elemen ajaran Konfusianisme yang bersamaan dengan ajaran Islam seperti  xiao ( penghormatan kepada ibu bapa ), zhong ( kesetiaan ), shu ( altruism ) telah banyak membantu penulis-penulis China Muslim memperkenalkan ajaran Islam kepada mayarakat China. 

 

Kesan positif interaksi antara tamadun Islam dengan China dilihat dengan jelas dimana  Asia Barat telah mempelajari mengenai kompas teknologi percetakan, teknologi bahan letupan dan pembuatan kertas. Hal yang sama berlaku dalam teknologi logam dan pembuatan tembikar. Sementara tamaddun China pula mendapat pelbagai ilmu pengetahuan baru seperti perubatan, astronomi dan farmasi. Pada masa Dinasti Tang ( 618-907 ) seorang sarjana China Muslim yang berasal dari Parsi iaitu Li Xun telah menyusun sebuah buku bertajuk Materia Medica: Seberang Laut sebanyak 6 jilid. Buku telah membincangkan mengenai 124 jenis ubat di Arab.  Sementara itu seorang ahli astronomi Parsi – Jamaluddin telah memberi sumbangan penting penciptaan calendar baru untuk Kublai Khan pada tahun 1267 Masihi, sementara itu abjad Arab telah mula digunakan dalam Tamadun China ketika pemerintahan Dinasti Yuan. Kesan interaksi tamadun China-Tamadun Islam turut juga menyumbang dalam aspek senibina.  Masjid-masjid yang bersenibina Arab banyak dibina di Xinjiang ( Sinkiang ).

 

Interaksi Antara Tamadun China dan Jepun

Interaksi antara tamadun China-Jepun berlaku melalui perantaraan semenanjung Korea semasa zaman Raja Packhe yang memerintah Korea.  Korea telah menerima pengaruh China sejak abad ke-2 Masihi lagi.  Raja Packhe telah meminta bantuan Jepun bagi mengatasi tentangan puak utara pada kurun ke-2 Masihi.  Penglibatan ramai tentera Jepun di Korea pada ketika itu telah menyebabkan unsur-unsur Tamadun China yang terdapat dalam budaya Korea telah meresapi budaya Jepun. 

 

Kesan langsung tamadun China dapat dikesan dalam penggunaan tulisan.  Aspek penulisan telah menerima kesan terus interaksi Tamaddun China di Jepun. Sistem tulisan China telah memperkembangkan tradisi tulisan di Jepun. Tulisan China telah digunakan sebagai perantaraan komunikasi sosial dan penciptaan kesenian dalam masyarakat Jepun yang telah membawa kepada perkembangan intelektual. 

 

Tulisan ini digunakan untuk menyimpan rekod-rekod mengenai mitos-mitos agama Shinto dan rekod-rekod pentadbiran Jepun. Percantuman antara tulisan China dan Jepun berlaku secara beransur-ansur.  Kompilasi Kojiki ( rekod purba Jepun ) telah menampakkan gabungan antara tulisan China dan tulisan Jepun.  Kompilasi puisi yang terkenal iaitu Man’yoshu pada tahun 760 Masihi turut memerlihatkan penggunaan gabungan perbendaharaan kata pinjaman China ke dalam perbendaharaan kata Jepun.

 

Kesan interaksi tamaddun China ke atas Jepun dapat juga dilihat dalam aspek binaan.  Sebagai contoh dalam Bandar Nara telah dibina mengikut corak dan plan pembinaan Bandar Chang’an iaitu bandar pemerintahan dalam Dinasti Sui.

 

Ajaran-ajaran Konfusianisme yang dibawa masuk ke Jepun turut mengalami dan menerima kesan serta perubahan.  Konsep “ mandat dari syurga “ yang telah digunakan dalam memperkukuhkan institusi raja.  Agama Buddha juga telah melalui satu proses asimilasi dengan agama asal orang-orang Jepun iaitu Shinto.  Pada tahap ini Shinto telah mengiktiraf kewujudan dua dewa iaitu dewa-dewa luar dan dewa tempatan.  Walaupun sintesis antara agama Buddha dan Shinto kurang berjaya, namun ajarang Buddha tentang kehidupan dunia yang penuh dengan penderitaan dapat diterima oleh orang –orang Jepun. 

 

Ajaran Buddha yang mementingkan ajaran dan konsep kasih-sayang, kesian belas, moral dan lain-lainnya yang berkaitan dengan kerohanian telah memberi satu sumbangan penting kepada orang-orang Jepun.  Pada bada ke-10 Masihi ajaran Buddha yang berkembang ialah yang mementingkan Amida atau Amitabha sebagai lambing penyembahan penting.

 

Interaksi Antara Tamadun India dengan Asia Tenggara

Interaksi tamaddun Asia Tenggara dengan Tamaddun India telah berlaku secara aman dan bermula sejak awal abad Masihi lagi.  Hubungan secara perdagangan telah berlaku dan telah meninggalkan kesan yang banyak dalam pembinaan tamaddun dan budaya masyarakat Asia Tenggara.

 

Secara teologi, interaksi ini telah member peluang kepada perkembangan agama Hindu dan Buddha kepada masyarakat Asia Tenggara.  Agama Hindu telah diterima sebagai agama yang penting dalam kerajaan-kerajaan awal di AsiaTenggara seperti di Funan, Chenla, Angkor, Majapahit, Kedah dan lain-lain. Mazhab agama Hindu yang banyak tersebar di Asia Tenggara ialah mazhab Saivism, Vishnuism dan Brahmanisme.  Agama Hindu turut mempengaruhi system pentadbiran dan politik Asia Tenggara dengan kewujudan konsep “ devaraja “.  Konsep ini meletakkan kesucian seseorang raja setaraf dengan dewa.  Konsep ini juga menjadi asas konsep daulat dalam pemerintahan raja-raja Melayu.

 

Mazhab agama Buddha pula yang berkembang di AsiaTenggara ialah mazhab Mahayana dan Hinayana ( juga dikenali sebagai agama Buddha Theravada ).  Agama Buddha Mahayana adalah ajaran Buddha yang dipengaruhi oleh kepercayaan-kepercayaan tantric India.  Ajaran-ajaran ini juga terut mengalami unsur asimilasi dengan kepercayaan tempatan. Srivijaya pernah menjadi pusat pengajaran dan perkembangan ajaran Buddha Mahayana seperti yang dilaporlkan oleh I-Tsing seorang mubaligh agama Buddha dari China yang pernah singgah di Srivijaya pada abad ke-7 Masihi. Sementara agama dari Mazhab Buddha Hinayana pula diterima oleh sebahagian besar penduduk tanah besar Asia Tenggara iaitu di Thailand, Myanmar, Burma dan Laos.

 

Kemunculan tulisan Sanskrit dan Pali  yang berkembang di Asia Tenggara adalah kesan interaksi Tamaddun India dan Tamaddun Asia Tenggara. Bahasa Sanskrit telah diterima menjadi bahasa penting di istana.  Kitab-kitab agama Hindu iaitu Mahabarata dan Ramayana menjadi sumber pengajaran awal di Asia Tenggara.  Aktiviti penterjemahan dan penyalinan kitab-kitab ini telah dilakukan selapas wujudnya interkasi antara Asia Tenggara dengan Tamaddun Islam.   Ini kerana kita-kita ini diterjemahkan ke dalam bahasa Melayu dan ditulis dengan menggunakan tulisan Jawi iaitu tulisan yang datang dari Tamaddun Islam.  Istilah-istilah Sanskrit turut memperkayaka perbendaharaan kata masyarakat Asia Tenggara.

 

Kemunculan banyak alat-alat muzik dan pengaruh dalam kesenian dan tarian  juga adalah kesan daripada interkasi ini.  Kedatangan dan hubungan masyarakat India dan penduduk Asia Tenggara secara ama telah menyebabkan berlakunya perkahwinan campur secara meluas semasa zaman Kesultanan Melayu Melaka.  Kemunculan makanan berasaskan roti dan kari juga dilihat sebagai kesan interaksi tamaddun Asia Tenggara dengan tamaddun India.  Selain dari tiu tamaddun India juga turut mempengaruhi system perundangan Asia Tenggara, contohnya kaedah-kaedah dalam undang-undang Hindu yang digunakan dalam Undang-undang Melaka dan Perundangan Majapahit.

 

Intraksi Antara Tamadun Islam dengan Asia Tenggara

Tamaddun Islam berkembang di Asia Tenggara selaras dengan perkembangan dan penyebaran agama Islam di Asia Tenggara.  Perkembangan Agama Islam yang berlaku secara aman telah member sumbangan yang besar kepada perkembangan dan penerimaan tamaddun Islam di kawasan Asia Tenggara.  Asia Tenggara telah lama dikenali oleh pedagang-pedagang Islam sejak abad pertama Hijrah.  Sebahagian besar pedagang-pedagang Islam datangnya daripada Yaman, iaitu sebuah kerajaan Arab yang bergiat pentiang dalam perdagangan. 

 

Snouck Hurgronje merupakan cendiakawan yang melaporkan bahawa Islam di Asia Tenggara datangnya dari India, pendapat beliau telah mendapat sokongan dari beberapa tokoh seperti D.G.E Hall, R.O Winstedt, Vlekke, Mouqutte, B.Harrison dan Bousquet. Bagi menyokong teori mereka, mereka mengaitkan penglibatan pedagang-pedagang Islam dari Gujerat.

 

Interaksi Antara Tamadun Islam dengan Eropah

Interaksi tamadun Islam dengan tamadun Eropah telah bermula sejak terbentuknya pemerintahan Islam di Afrika Utara, Sepanyol dan Sicily.  Malah ada pendapat dan tokoh tamaddun menyatakan bahawa, Sepanyol dan Sicily adalah merupakan pintu masuk Islam ke benua Eropah. Negara-negara berkenaan dikatakan sebagai jambatan kemasukan Tamaddun Islam ke dalam Tamaddun Eropah.  Proses interaksi ini berlaku dalam dua cara iaitu cara aman dan peperangan.  Proses cara aman berlaku melalui perdangan.  Perang Salib yang berlaku dalam tempoh yang panjang antara orang Eropah dengan Islam merupakan interaksi yang berlaku secara konflik.

Perkembangan dan usaha penterjemahan buku-buku adalah kesan interkasi positif yang berlaku antara tamaddun Islam dan Eropah.  Penterjemahan buku falsafah Greek telah menghubungkan orang-orang Eropah dengan tamaddun Greek ( Yunani ) Ini kerana penterjemahan buku telah dilakukan dengan pesat semasa pemerintahan Bani Abbasiyah.  Hasil-hasil tulisan orang-orang Greek meliputi bidang-bidang sains, sejarah, matematik, falsafah telah dikembangkan oleh cendiakawan Islam.  Proses interkasi antara Islam dan Eropah berlaku secara aman pada awalnya, dan diikuti dengan konflik apabila tercetusnya perang salib yang berlaku selama 200 tahun ( antara abad ke-12 Masihi hingga 14 masihi )  Sebelum perang saling, Eropah yang berada dalam zaman gelap ( abad ke-4 hingga ke-14 Masihi ), sedangkan pada ketika ini, orang Islam telah mencapai kemajuan dalam pelbagai bidang ilmu pada pertangahan kurun ke-7.  Kemuncak kepada perkembangan Tamaddun Islam berlaku pada adab ke-10 hingga ke-12 Masihi.

Peranan Sepanyol dalam menyumbang kepada perkembagan Tamaddun Islam di Eropah tidak boleh dipandang sepi.  Sepanyol menjadi pusat perkembangan ilmu pengetahuan Islam di Eropah.  Universiti-universiti Sepanyol di Cordova, Seville, Malaga dan Granada telah menjadi pusat pengajian terpenting kepada pelajar Kristian.  Bidang-bidang ilmu pengetahuan seperti falsafah, matematik, astronomi dan seni muzik yang berkembang pesat di Sepanyol telah mempengaruhi pemilkiran orang-orang Eropah. 

Orang-orang Islam Sepanyol  telah menyumbang karya-karya penting dalam bidang seni muzik dan pada adad ke-12.  Karya-karya mereka telah diterjemahkan dalam bahasa latin dan memberi peluang kepada masyarakat Eropah mengetahui dan mempelajari seni ini.

Interaksi antara Tamaddun Islam dan Tamaddun Eropah bukan hanya melahirkan kesan positif, tetapi juga melahirkan kesan negativ iaitu Perang Salib.  Perang Salib yang berlaku selama 200 tahun telah member satu kesan negative yang mendalam kepada Tamaddun islam dan Eropah. Terdapat beberapa faktir berlakunya perang Salib ini, antaranya ialah penindasan yang dilakukan oleh pemerintah Islam kepada penganut Kristian, ketidakseimbangan ekonomi peranan paderi Kristian yang menyeru orang-orang Kristian untuk berperang dengan orang-orang Islam

Kesimpulan

Secara keseluruhannya, situasi di benua Asia sebelum zaman penjajahan Barat tanpa mengambil kira hubungan Kristian dan Yahudi, penganut-penganut Islam, Hindu, Budha, Konfusiannisme, Taoisme dan termasuklah penganut Kristian sendiri berjaya hidup harmoni dan damai. Faktor-faktor yang di lihat dapat membawa kesan yang positif hasil pertembungan antara tamadun ialah :

a.               Sifat pemerintah dan pemimpin yang bertoleransi dan memerintah negara dengan penuh keadilan dan kesaksamaan

b.               Sikap golongan beragama seperti sami dan paderi yang sentiasa cuba mewujudkan suasana harmoni, memberi tafsiran yang sejagat dan cenderung kepada semangat keinsanan.

Tamaddun sesebuah masyarakat itu bukanlah bersifat tertutup, sebaliknya bersifat terbuka.  Sifat inilah yang member peluang berlakunya interaksi antara tamaddun dan menghasilkan dua kesan utama iaitu kesan positif dan kesan negative.  Kesan positif akan memberi nilai tambah dan pengukuhan kepada sesuatu tamaddun.  Elemen-elemen atau ciri-ciri tamaddun luar yang diterima oleh sesuatu tamaddun akan mengalami proses asimilasi dan penyesuaian.  Sementara kesan negative pulak seringkali  mewujudkan konflik antara masyarakat yang memilki tamaddun yanb berbeza.  Konflik ini dipengaruhi oleh pelbagai factor seperti teologi, ekonomi, sosial dan politik.  Faktor yang lebih penting menjadi penyebab kepada konflik ialah faktir teologi.  Sungguhpun interaski ini menghasilkan kesan positif dan negative, namun kadangkala kesan yang dialami oleh sesuatu tamaddun itu tidak sama dengan yang lain.  Bagi tamaddun yang lebih lama dan tinggi, akan mempengaruhi tamaddun yang rendah, dan tamaddun yang rendah akan lebih bersifat receptive ( penerima )  Kedua-dua kesan inilah yang menjadikan sesebuah tamaddun itu berjaya dan tidak jumud,beku dan static.  Hasilnya sesuatu tamaddun yang terbuka dan dapat mengasimiliasikan pengaruh luar akan semakin berkembang dan melahirkan pelbagai perubahan-perubahan penting.